Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου στην Τεχνόπολη

Το εργοστάσιο φωταερίου της Αθήνας, ο χώρος που στεγάζει την «Τεχνόπολις» Δήμου Αθηναίων, ανοίγει στο κοινό σχεδόν 30 χρόνια μετά το κλείσιμό του ως το πρώτο βιομηχανικό μουσείο της Αθήνας στις 27 Ιανουαρίου 2013.

Το εργοστάσιο φωταερίου της Αθήνας ιδρύθηκε το 1857, μόλις τρία χρόνια μετά το μεταξουργείο Δουρούτη, για να καλύψει την ανάγκη της πόλης για δημόσιο φωτισμό. Οι δύο αυτές πρώτες βιομηχανίες της Αθήνας θα σημαδέψουν την πολεοδομική και οικονομική ανάπτυξη της πόλης. Από τις δύο μονάδες πήραν το όνομα τους δύο από τις πιο πυκνοκατοικημένες συνοικίες της πρωτεύουσας, το Μεταξουργείο και το Γκαζοχώρι. Το εργοστάσιο φωταερίου υπήρξε η πρώτη μονάδα παραγωγής ενέργειας στην Ελλάδα και στην Αθήνα. Η κομβική του θέση στην αρχή της οδού Πειραιώς οδήγησε στην περαιτέρω ανάπτυξη και εξέλιξη της οδού στη μεγαλύτερη για αρκετές δεκαετίες βιομηχανική ζώνη της πόλης.

Την εποχή που ιδρύθηκε το εργοστάσιο φωταερίου, τα επιτεύγματα της βιομηχανικής επανάστασης είχαν μόλις αρχίσει να διαφαίνονται στο νεοσύστατο τότε ελληνικό κράτος. Στα τέλη του 19^ου αιώνα, η χρήση του φωταερίου επεκτάθηκε, καθώς η νέα για την εποχή μορφή ενέργειας χρησιμοποιήθηκε, εκτός από το φωτισμό της πόλης, για πρώτη φορά στα νοικοκυριά και στις βιομηχανίες για την εξυπηρέτηση των ενεργειακών τους αναγκών.

Από το 1938 η διοίκηση του εργοστασίου περιέρχεται στο Δήμο Αθηναίων και το 1952 συστήνεται επίσημα η Δημοτική Επιχείρηση Φωταερίου Αθηνών (Δ.Ε.Φ.Α.), η οποία αναλαμβάνει την παραγωγή και διανομή του φωταερίου στο δίκτυο της πρωτεύουσας.

Το εργοστάσιο φωταερίου της Αθήνας παρείχε φωτισμό και ενέργεια στην πόλη για σχεδόν 130 χρόνια, μέχρι το 1984 οπότε έκλεισε οριστικά.

Η σημασία του εργοστασίου φωταερίου υπήρξε καθοριστική στην ανάπτυξη της Αθήνας. Συνέβαλε σημαντικά στον εκσυγχρονισμό της πρωτεύουσας, άλλαξε το χαρακτήρα της οικιακής ζωής των κατοίκων της και προσέδωσε ένα γενικότερο χαρακτηριστικό στο ύφος της, αυτό μιας πόλης σύγχρονης, οικονομικά ανεξάρτητης, με βιομηχανική δραστηριότητα, κατά τα πρότυπα των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων της εποχής.

Λίγα χρόνια μετά το κλείσιμο του εργοστασίου ξεκίνησαν οι πρώτες μελέτες για την αξιοποίηση και επανάχρηση των παλαιών εγκαταστάσεων. Ο χώρος κηρύχθηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού με την προοπτική να γίνει μουσείο και χώρος πολλαπλών εκδηλώσεων. Επιπλέον, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα τεχνολογίας και βιομηχανικής αρχιτεκτονικής του 19^ου αιώνα, καθώς σώζεται το μεγαλύτερο μέρος των κτιριακών εγκαταστάσεων και σχεδόν ακέραιο ένα μεγάλο μέρος του μηχανολογικού του εξοπλισμού. Αυτό, σε συνδυασμό με τη συγκέντρωση αντικειμένων από το εργοστάσιο καθώς και συσκευών φωταερίου αποτελούν την πλούσια συλλογή του Βιομηχανικού Μουσείου.

Η επισκευή και αποκατάσταση των παλαιών κτιρίων, καθώς και η οργάνωση του ελευθέρου χώρου του συγκροτήματος ολοκληρώθηκε το 2004. Ήδη από το 1999, ο χώρος λειτουργεί με την επωνυμία «Τεχνόπολις» Δήμου Αθηναίων και φιλοξενεί πολιτιστικές και άλλες εκδηλώσεις.

Το 2011 η νέα διοίκηση της Τεχνόπολης ανέλαβε το φιλόδοξο έργο της δημιουργίας Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου, αναθέτοντας σε μια ομάδα σημαντικών επιστημόνων (μουσειολόγους, ιστορικούς, μηχανολόγους μηχανικούς αρχιτέκτονες, πολιτικούς μηχανικούς, συντηρητές) την υλοποίηση του μουσείου. Ένα χρόνο μετά, το παλαιό εργοστάσιο φωταερίου ανοίγει τους χώρους του στο κοινό και παρουσιάζει την «ιστορία» του για πρώτη φορά. Ο επισκέπτης ακολουθώντας ένα μουσειολογικό περίπατο με συγκεκριμένες στάσεις έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου, να παρακολουθήσει τη γραμμή παραγωγής του φωταερίου και να ανακαλύψει ένα έως σήμερα «ξεχασμένο» κομμάτι της ιστορίας της Αθήνας.

Συγχρόνως, θέματα όπως η βιομηχανική κληρονομιά και η βιομηχανική αρχαιολογία, η επιχειρηματικότητα, οι βιομηχανικές συνθήκες εργασίας στο εργοστάσιο, οι παλαιές και νέες μορφές ενέργειας ξεδιπλώνονται στα μάτια του επισκέπτη μέσα από αυθεντικά αντικείμενα, μηχανήματα, πλούσιο φωτογραφικό υλικό, ηχητικά ντοκουμέντα και βιντεοπροβολές. Πρόκειται για θέματα διαχρονικά, αλλά και επίκαιρα που σχετίζονται με την ανάπτυξη της πρωτεύουσας τους δύο τελευταίους αιώνες. Η ίδρυση του Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου έρχεται να εμπλουτίσει το μουσειακό χάρτη της πόλης. Η Αθήνα υποδέχεται το πρώτο βιομηχανικό μουσείο και ταυτόχρονα το πρώτο τεχνολογικό μουσείο.

Έτσι η Τεχνόπολη αποκτά διπλή λειτουργία, τόσο ως χώρος πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων όσο και ως το πρώτο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου που αρχίζει να διηγείται την ιστορία του και παρουσιάζει την τεχνολογία μιας άλλης εποχής.

Όλα αυτά στο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου που ανοίγει για το κοινό στις 27 Ιανουαρίου 2013 και σας υποδέχεται από τις 10.00 έως τις 18.00 στην «Τεχνόπολις» Δήμου Αθηναίων.

Ελεύθερη Είσοδος

Τιμή εισιτηρίου από 28.01.2013: 1€

«Τεχνόπολις» Δήμου Αθηναίων: Πειραιώς 100, Γκάζι, 210 3475518, 210 3453548

Τεχνόπολις Δήμου Αθηναίων

Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου/Industrial Gas Museum

Πρόσβαση:

Μετρό: Σταθμός «Κεραμεικός», Τρόλεï: No. 21 (από Ομόνοια), Στάση «Παλαιά Αγορά», Λεωφορεία: 035, 049, 811, 838, 914, Β18, Γ18, 731, 031, Στάση «Παλαιά Αγορά»