Κάποτε ειπώθηκε πως «το να γεννηθείς Βρετανός είναι συνώνυμο με το να κερδίσεις τον πρώτο αριθμό του λαχείου της ζωής». Σήμερα θα μπορούσε να ειπωθεί το ίδιο για όποιον γεννιέται Σκανδιναβός. Οι σκανδιναβικές χώρες απέφυγαν όχι μόνον τα οικονομικά προβλήματα που ταλαιπωρούν τις μεσογειακές χώρες, αλλά και τα δεινά της Αμερικής. Με οποιαδήποτε μέτρηση, από τους οικονομικούς δείκτες όπως η παραγωγικότητα και η καινοτομία μέχρι τους κοινωνικούς, όπως η ανισότητα και η εγκληματικότητα, οι Σκανδιναβοί βρίσκονται στις καλύτερες θέσεις.
Σε τι οφείλεται η επιτυχία τους; Κάποτε οι περισσότεροι πολίτες τους εγκωμίαζαν τις κυβερνήσεις τους, που για το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα δεν ήταν παρά κάποια εκδοχή των Σοσιαλδημοκρατών. Οι κυβερνήσεις παρείχαν στους πολίτες από τη γέννηση μέχρι τον θάνατό τους υπηρεσίες κοινωνικού κράτους. Ωστόσο, οι οπαδοί της ελεύθερης αγοράς επικαλούνται μιαν άλλη ερμηνεία. Από το 1870 μέχρι το 1970, οι σκανδιναβικές χώρες ήσαν από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες χάρη στις μεταρρυθμίσεις που ευνοούσαν τις επιχειρήσεις, όπως η καθιέρωση των τραπεζών και η ιδιωτικοποίηση των δασών.
Ωστόσο, τις δεκαετίες 1970 και του 1980 η ανεξέλεγκτη διόγκωση του κράτους οδήγησε σε ανάκληση των μεταρρυθμίσεων. Η ερμηνεία αυτή αποδίδει την εντυπωσιακή απόδοση που σημειώνει προσφάτως η περιοχή στη μείωση των δημοσίων δαπανών και την πλήρη ελευθερία των επιχειρήσεων. Ο ρόλος της κυβέρνησης στη βελτίωση της ισότητας αμφισβητείται. Ο Αντρέας Μπεργκ, του Ινστιτούτου Βιομηχανικών Ερευνών της Σουηδίας, επισημαίνει πως η συρρίκνωση των εισοδημάτων των Σουηδών σημειώθηκε πριν από τη θέσπιση του κοινωνικού κράτους, που υπήρξε συνέπεια και όχι αιτία της ευημερίας, και σχεδόν σκότωσε την κότα με τα χρυσά αυγά.
Οι Σκανδιναβοί υπερηφανεύονται για την εντιμότητα και τη διαφάνεια στις κυβερνήσεις τους. Αυτές υπόκεινται σε διεξοδικούς ελέγχους. Στη Σουηδία, για παράδειγμα, έχουν όλοι πρόσβαση στα επίσημα έγγραφα. Οι Σκανδιναβοί έχουν, άλλωστε, προσθέσει άλλες δύο σημαντικές ιδιότητες στη διαφάνεια: τον πραγματισμό και την αυστηρότητα. Ανακαλύπτοντας ότι η παλαιά σοσιαλδημοκρατική συναίνεση δεν αποδίδει πλέον, την εγκατέλειψαν και υιοθέτησαν νέες ιδέες από όλο το πολιτικό φάσμα. Αποδείχθηκαν, άλλωστε, αποφασισμένοι να προωθήσουν μεταρρυθμίσεις. Το ότι είναι ευγενείς δεν σημαίνει πως είναι και υποχωρητικοί. Ο πραγματισμός τους εξηγεί γιατί η νέα συναίνεση αντικατέστησε εύκολα την παλαιά. Για παράδειγμα, είναι λίγοι οι Σοσιαλδημοκράτες πολιτικοί που επιθυμούν να ανακαλέσουν τις συντηρητικές μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών. Εξηγεί, επίσης, γιατί οι σκανδιναβικές χώρες συχνά μοιάζουν να εφαρμόζουν ένα αμάλγαμα δεξιών και αριστερών πολιτικών. Το κράτος τους παραμένει υπερβολικά μεγάλο και ο ιδιωτικός τομέας τους πολύ μικρός.
Οι φόροι τους είναι ακόμη υπερβολικά υψηλοί και ορισμένες από τις κοινωνικές παροχές υπερβολικά γενναιόδωρες. Αλλά οι Σκανδιναβοί εξακολουθούν να προωθούν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ίσως με πολύ αργούς ρυθμούς, αλλά σταθερά και αδιάκοπα. Και το κάνουν χωρίς να θυσιάζουν αυτό που καθιστά πολύτιμο το σκανδιναβικό μοντέλο: την επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο και την προστασία των ανθρώπων από τις αναταράξεις του καπιταλιστικού συστήματος.
ΠΗΓΗ: Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου